Stel je verkoopt je huis met een beetje winst en hebt daarnaast nog geld op een bankspaarrekening staan dat je wil inzetten voor de aankoop van een nieuwe woning. Dat moet toch zonder al te veel rompslomp kunnen?
De praktijk blijkt weerbarstiger. Begin deze week kwam in het programma Tros Radar het volgende geval voorbij:
Een stel kan hun huis verkopen met een winst van 48 duizend euro. De man en vrouw hebben ook een bankspaarrekening met saldo van 34.900 euro. De bankspaarrekening is verpand aan de hypotheeklening van het oude huis. Maar omdat deze Rabobank-hypotheek met de verkoop afgelost kan worden, valt de waarde van de bankspaarpot vrij.
Het paar wil de overwaarde van in totaal ruim 80 duizend euro (verkoopwinst + saldo in de bankspaarpot) grotendeels gebruiken om de hypotheekschuld voor de nieuwe woning fors te verlagen.
Omdat de aankoop van de nieuwe woning eerder plaatsvindt dan de verkoop van de oude woning, sluiten ze een overbruggingskrediet van 70 duizend euro af. Als de oude woning is verkocht, kunnen ze dat aflossen met de verkoopwinst en het vrijvallen van de bankspaarpot.
Bank geeft spaarpot huiseigenaar niet vrij
Echter, op de dag dat de verkoop van het oude huis passeert bij de notaris dreigt het paar maar een deel van de totale overwaarde te kunnen verzilveren.
Ze ontvangen de verkoopsom en kunnen de oude hypotheek aflossen, met 48 duizend euro winst. Maar Rabobank geeft enkele weken van tevoren aan dat het geld dat op de bankspaarrekening staat, niet meteen vrij zal komen. Hierdoor ontstaat er een gat in de begroting voor de aflossing van het overbruggingskrediet van 70 duizend euro.
Om vermeend administratieve redenen kan de verpande bankspaarpot pas enkele weken na de verkoop van het oude huis vrijkomen. Dus, hoewel met de verkoopopbrengst van het oude huis de oude hypotheek is afgelost, en dus de verpanding van het banksspaarsaldo aan de oude hypotheeklening feitelijk is vervallen, kan het paar nog niet over dit geld beschikken om het overbruggingskrediet van de nieuwe woning volledig af te lossen.
Na veel gedoe, met brieven en telefoontjes over en weer, en het inschakelen van een advocaat, weet het stel gedaan te krijgen dat Rabobank het bankspaarsaldo alsnog tijdig vrijgeeft.
Bankspaarrekening aanspreken zonder fiscale boete
Afgelopen maandag trok directeur particulieren Mariëlle Lichtenberg van Rabobank het boetekleed aan in de uitzending van Radar. De bank heeft onhandig gehandeld en is hard bezig om z'n processen zo aan te passen dat klanten met vergelijkbare situaties hun bankspaarpot tijdig kunnen opnemen.
Directeur Lichtenberg wees erop dat hierbij meespeelt dat banken nog moeten wennen aan nieuwe wetgeving.
Dat vergt een beetje uitleg. Via een bankspaarrekening kun je fiscaal gunstig vermogen opbouwen voor aflossing van de hypotheek. Je betaalt dan geen vermogensrendementsheffing in box 3 in de opbouwperiode.
Tot voor kort was het zo dat je het opgebouwde vermogen in beginsel minstens 15 jaar moest aanhouden, voordat je een deel belastingvrij kon laten uitkeren als je vervroegd wilde aflossen op de hypotheeklening. Wie het geld eerder wilde aanspreken, moest direct afrekenen met de fiscus.
De regels voor banksparen en kapitaalverzekeringen zijn sinds april dit jaar echter zo aangepast, dat je niet 15 jaar vermogen hoeft op te bouwen, voordat je de spaarpot mag inzetten voor de financiering van je eigen huis.
Banken zijn hier echter nog niet goed op ingespeeld. Volgens directeur Jeroen Wolfsen van financieel adviseur Moneywise, die het paar dat problemen had met de Rabobank als klant heeft, geeft ongeveer de helft van de Nederlandse banken in vergelijkbare situaties het bankspaarvermogen tijdig vrij, en de helft niet.
Pas op als je spaarpot en hypotheek bij verschillende partijen lopen
Wolfsen waarschuwt dat je als huiseigenaar nog alerter moet zijn als de vermogenspot (bankspaarrekening of kapitaalverzekering) en de hypotheeklening niet bij dezelfde partij zijn afgesloten. "Je kunt denken aan een situatie waarbij een bank de hypotheeklening heeft verstrekt, terwijl de vermogensopbouw via een verzekeraar loopt. Dan moeten die twee partijen dingen met elkaar afstemmen. Het kan daarbij zo maar twee tot drie maanden duren voordat het opgebouwde vermogen vrij komt", zegt de financieel adviseur tegen Business Insider.
Het bizarre is volgens Wolfsen dat een soepele administratieve afhandeling geen enkel probleem is, als de bank zelf risico loopt. "Dus in situaties van woningen die onder water staan, waarbij de verkoopwaarde van de woning onvoldoende is om de hypotheeklening af te lossen, zorgen banken ervoor dat ze onmiddellijk het verpande bankspaarsaldo claimen voor de aflossing van de lening. Dan kan het administratief opeens zonder enige vertraging geregeld worden."